Szanowni Państwo,
dość powszechnie spotykam się z poglądem, że polszczyzna powstała w oparciu o dialekt wielkopolski i małopolski przy niewielkim udziale mazowieckiego. Co było powodem, że to właśnie te, a nie inne dialekty (np. brak udziału dialektu śląskiego) stały się podstawą polszczyzny ponadregionalnej?
Łączę wyrazy szacunku i serdeczne pozdrowienia,
Filip Cerkaski

Witam serdecznie.
Bliska mi osoba notorycznie używa wyrażenia zostało się, np.: „Zostało się jeszcze trochę kawy” czy też „Marek został się jeszcze na basenie”. Czy jest to poprawne? Proszę o odpowiedź. Dziękuję i pozdrawiam.

Dzień dobry,
zastanawiam się, jaka jest różnica w użyciu wyrażeń: „Urodziłem się…” a „Zostałem urodzony…”, czy jedno można zastąpić drugim? W końcu jedno i drugie wyrażenie ma charakter raczej bierny. Zwrócę jeszcze uwagę, że Anglicy w typowych sytuacjach powiedzą w tłumaczeniu na polski „Zostałem urodzony…”.
Dziękuję za odpowiedź, pozdrawiam.

Dzień dobry, piszę pracę magisterską na temat Zróżnicowanie regionalne nazwisk w Polsce. Jestem ciekawa, czy wcześniej ktoś interesował się tym zagadnieniem. Czy istnieją jakieś publikacje na ten temat? Czy w jakimś ośrodku akademickim jest osoba interesująca się tym tematem?
Dziękuję za każdą informację.

Dzień dobry,

w związku z pełnioną funkcją sekretarza Gminy Wola Uhruska niejednokrotnie mam wątpliwości co do prawidłowej pisowni nazw jednostek samorządu terytorialnego oraz ich organów. Co prawda jest wiele porad w tym zakresie, ale nie zawsze odpowiadają one na konkretne konteksty używania tych nazw, a ponadto moim skromnym zdaniem czasami wręcz nie odpowiadają one stanowi faktycznemu.

Z własnego podwórka mam zawsze wątpliwość co do pisania małą literą Gmina Wola Uhruska w kontekście nie obszaru, ale podmiotu prawnego.

Posiada ona bowiem osobowość prawną z własnym NIP-em, REGON-em. Dlatego też moim skromnym zdaniem pisanie Gmina Wola Uhruska w konkretnym kontekście jako podmiotu występującego w obrocie prawnym należałoby używać wielkiej litery. Małą literą powinno się pisać o gminie Wola Uhruska w kontekście obszaru jak np. mieszkańcy gminy Wola Uhruska, na terenie gminy Wola Uhruska itp.

Podobne wątpliwości mam z pisownią słowa wójt, uważam bowiem, że pisząc o konkretnym wójcie, konkretnej gminy należałoby używać wielkich liter, tj. Wójt Gminy Wola Uhruska - jest to bowiem ustawowy organ wykonawczy w konkretnej gminie. Oczywiście w innych kontekstach, jak np. wójt Jan Łukasik, wójt gminy bez wskazywania jej nazwy, logiczne jest pisanie małą literą. Taką konstrukcję pisowni widzimy w przypadku nazw urzędów - jeśli bez nazwy konkretnej gminy to małą literą, jeśli zaś konkretny urząd z nazwą gminy to wielką.

Nie zagłębiałem się w sytuację prawną jednostek samorządu terytorialnego innego szczebla, tj. powiatów czy województw, ale przypuszczam, że może tu być podobna sytuacja jak z gminami, i że one również posiadają osobowość prawną. Pisanie więc o nich w kontekście konkretnego podmiotu prawnego, a nie w kontekście ich obszaru, powinno odbywać się wielką literą, tj. Powiat Włodawski czy Województwo Lubelskie.

Mając tego rodzaju wątpliwości chciałbym zaproponować zajęcie się tym zagadnieniem.

Z poważaniem

Mariusz Jachimczuk

Sekretarz Gminy Wola Uhruska

Interesuje mnie geneza i czas wyodrębnienia się rodzaju męskoosobowego. Kiedy mniej więcej (wiek, lata) dokonał się rozdział między „ci panowie” kontra „te psy” i czy był on w jakikolwiek sposób motywowany czynnikami pozajęzykowymi (np. społecznymi)? I czy można ten rozdział prześledzić na podstawie staropolskich tekstów?

Pozdrawiam,

KB

Dzień dobry,

spotkałam się z określeniem „mieszkanie adaptabilne” mającym oznaczać mieszkanie, które łatwo zaadaptować na potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Termin, który by takie lokale opisywał staje się bardzo potrzebny, jednak słowo „adaptabilny” budzi moje wątpliwości. Wydaje się, że „adaptowalny” brzmiałoby lepiej. Proszę o Państwa opinię.

Szanowni Państwo,
Zawsze sądziłem, że aspekt jest cechą czasownika, a nie kwestią jego odmiany (podobnie jak rzeczownik „ma rodzaj”, a nie „odmienia się przez rodzaj”), i że owszem, czasowniki łączą się w pary aspektowe, ale nie oznacza to, że każdy swoją parę mieć musi. Tymczasem moje dziecko oznajmiło mi właśnie – tak uczone w szkole – że to jest „odmiana przez aspekt”. Nie wierzyłem, sprawdziłem, rzeczywiście ma w zeszycie napisane: „Czasowniki odmieniają się przez aspekt”.
Dla mnie różnica jest zasadnicza. Według mojego dotychczasowego rozeznania wziąć i brać to były dwa czasowniki, wprawdzie skojarzone w parę, ale osobne. Jeśli natomiast miałaby to być odmiana, to byłby to jeden i ten sam wyraz (tyle że właśnie odmieniany). Tylko która forma będzie wtedy podstawową – wziąć będzie brać odmienionym przez aspekt, czy też brać będzie odmienionym przez aspekt wziąć?
Poza tym jeśli to jest rzeczywiście odmiana, to wynikałoby z tego, że każdy czasownik (poza ewentualnymi wyjątkami) da się odmienić. Tu lista wyjątków byłaby chyba nazbyt długa, bo jak „odmienić” przez aspekt czasowniki: zobaczyć, dojrzeć, powłóczyć, siedzieć, mianować, wisieć, ciąć, rwać, drzeć, gadać, utkać (np. gobelin), pognać (dokądś), strzyc, biec, prać, ciec, płukać, razić, spacerować, bawić się, kołowacieć, kochać, lubić, szanować, podkochiwać się…
Proszę o pomoc, bo dziecko zadaje mi coraz trudniejsze pytania, a ja nie wiem, jak odpowiedzieć. Szukałem trochę po książkach (np. w Praktycznym słowniku poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży, str. 406) i raczej przyznałbym rację sobie, a nie nauczycielce, niemniej wolałbym zweryfikować swoją interpretację u źródła, zanim zacznę przestawiać dziecko, bo może to ja coś wiem nie tak, jak trzeba.
Serdecznie dziękuję.

Szanowni Państwo!
W środowisku informatycznym upowszechniło się, nie tak dawno temu, słowo autentykacja, które budzi we mnie najgorsze instynkty. Zazwyczaj użyte jest ono zamiast uwierzytelniać, rzadziej autoryzować. Niestety często sam używający tego słowa nie widzi różnicy pomiędzy trzema przytoczonymi przeze mnie słowami. Jednakże kiedyś podobnie starałem się zwracać uwagę na użycie unikalny (wtedy 'dający się uniknąć') zamiast unikatowy, a później forma unikalny została zaakceptowana przez RJP, zaś ja zostałem ze słowem przestarzałym. Czy istnieje ryzyko, że z autentykacją będzie podobnie?
Łączę wyrazy szacunku,
Krzysztof Kołodziejczyk

Mam wątpliwości interpunkcyjne: Do wiary wzywa(,) kto nie wierzy, Rób te zadania(,) jak leci, Ratuj się(,) kto może, W związku z tym(,) czy byłoby możliwe….
Pierwszy przykład nie budziłby wątpliwości, gdyby uzupełnić go o ten, ale w takiej wersji jakoś niezręcznie przecinkować w tym miejscu. Problem wydaje się podobny do tego. Zdania 2 i 3 można chyba uznać za sfrazeologizowane, a 4 chyba bez przecinka. Czy tak?
Czytelnik